Experto OSGB

Kategori: Sağlık

  • Kovid-19 Hastalığı ve Aşılar

    Kovid-19 Hastalığı ve Aşılar

    Bilindiği gibi Kovid-19’un etkeni bir korona virüs. Bunlar zorunlu hücre içi paraziti olduğu için dış koşullara uzun süre dayanamazlar. Yine de etrafındaki koruyucu zar sayesinde vücut dışında ve eşyalar üzerinde birkaç güne kadar canlı kalıp bulaşabilmektedirler. Çapları 75-160 milimikron kadardır. Gözümüzde canlandırabilmek için: 500-1000 kadar virüs bir araya geldiğinde ancak bir saç teli kalınlığında olur. Korona virüslerin 7-8 türü enfeksiyon oluşturabilmektedir. Çevresinde bulaşma, tutunma ve antijenitede rol oynayan dikensi çıkıntılar (Spike proteinleri) bulunur. 2002’deki Sars salgını ile 2012’deki Mers enfeksiyonları da korona virüsler tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır.

    Korona virüsler ya direkt damlacık yoluyla ağız, burun veya bazen gözden ya da dolaylı olarak eller ve eşyalara temas yoluyla bulaşabilir. Ağız-burun bölgesine bulaşan virüsler burada birkaç gün çoğalır ve özellikle akciğerler olmak üzere çeşitli organlara yayılır. Alerji ve gribal enfeksiyonlarla karışırsa da ciddi vakalarda inatçı ateş ve kuru öksürüğün olması ve nefes darlığı oluşması Kovid-19 hastalığını düşündürür. PCR test pozitifliği veya tipik akciğer bulguları tanının kesinleşmesine yardımcı olur. Kovid-19 sadece akciğerlerde değil vücudun birçok bölgesine ait belirtiler verebilir. Birçok organa ait komplikasyon ve arazlara yol açabilir.

    Virüs toplumda ne kadar çok yayılırsa ve aşı gibi tedbirlerle bertaraf edilemezse o kadar çok mutasyonlar oluşabilir ve bu mutasyonlar sonucu değişik tip varyant korona virüs enfeksiyonları ortaya çıkabilir. Şimdiye kadar ortaya çıkan başlıca varyantlar alfa, beta, delta ve lambda virüs varyasyonlarıdır. Kaynaklandığı ülkelere göre başlıca varyantlar ise İngiltere, Güney Afrika, Brezilya, Kaliforniya, New York ve Hindistan varyantları olarak sayılabilir. Halen yeni varyantların ortaya çıkmakta olduğu bildirilmektedir.

    Peki, varyant virüslerin ne gibi riskleri olabilir, bunların başlıcaları şunlardır:
    Varyant virüsler daha kolay ve hızlı bulaşabilir, daha öldürücü olabilir, enfeksiyon daha ağır seyredebilir, daha genç yaşları tutabilir, tanı testlerinden kaçabilir, aşının etkisinin azalmasına yol açabilir. Bütün bunlar belirsizlikleri de beraberinde getirerek mücadeleyi zorlaştırabilir. Nitekim son zamanlarda hâkim olan delta varyantında bu değişimlerin birçoğu görülmektedir.

    Son zamanlarda Kovid-19 tedavisinde kullanılan favipiravir vb. antiviral ilaçların yeterli etkinlikte olmadığının anlaşılması ve yan etkilerinin fazlalığı nedeniyle artık ilaç tedavisinden ziyade korunmanın ön plana çıktığı görülmektedir. Bunda da maske, mesafe ve el dezenfektanı kullanımı gibi klasik tedbirlerin yanısıra AŞILAMA da büyük önem arz etmektedir.

    KOVİD AŞILARI

    Aşılar normalde uzun yılların çalışmaları sonucu onay alır ama Kovid-19 hızla dünyaya yayıldığı ve milyonlarca kişiyi etkilediği için şu an acil kullanım onayı ile uygulanmaktadır.

    Dünyada 4 çeşit viral aşı imalatı yapılmaktadır. Detayları ise şu şekilde:

    1-İnaktive aşılar:

    Virüsler çeşitli yöntemlerle inaktive edilir yani vücutta üreyemez, hastalık yapamaz ama antijen vasfını korur. Bu tür aşılarda yan etki azdır. Fakat etki yüzdesi biraz daha düşük olabilir. Örn: Sinovac ve Polio gibi.

    2-Canlı aşılar:

    Burada zayıflatılmış ama canlı virüsler kullanılır. Antijen etkisi güçlü ve genelde uzun sürelidir. Örn: Kızamık Aşısı.

    3-mRNA tabanlı aşılar:

    Virüsün tamamı değil, virüsün genetik bilgisini taşıyan protein yapılı mRNA zincirinden bir parça alınır. Vücuda girebilmesi için yağla kaplanıp aşı olarak verilir. Aşı vücuda girince hücrelerin korona virüsteki diken (Spike) proteinini üretmelerini sağlıyor ve buna karşı antikorlar gelişiyor. Yani korona virüslerin hücreye girmesini sağlayan dikensi proteinin kopyası üretilmiş ve bu şekilde antijenik etki meydana gelmiş oluyor. Örn: Moderna ve Pfizer-Biontech aşısı.

    4-Viral vektör tabanlı aşılar:

    Bunda zayıflatılmış korona virüs parçası başka tür bir virüsün (çoğunlukla adenovirüslere) içine konularak bu vekil virüsler aşı olarak verilir ve bunlara karşı antikor oluşması beklenir. Genelde tek doz uygulanır ve oldukça etkilidir. Örn: Astra Zeneca, Sputnik V ve Johnson and Johnson aşıları.

    Dünyada 150 civarında Kovid-19 aşı çalışması yapılmaktadır.

    BUGÜN İÇİN EN ÇOK KULANILAN ONAY ALMIŞ KOVİD-19 AŞILARI:

    Ülke Firma veya aşı adı Kullanılan teknik Etkinlik Saklama
    ABD Pfizer/Biontech mRNA %95 -70°C’de 6 ay
    ABD Moderna mRNA %90-95 -20°C’de 6 ay
    Çin Sinovac İnaktif %90 +4°C’de 6 ay
    İngiltere Oxford/Astra Zeneca Viral vektör %70 +4°C’de 6 ay
    Rusya Sputnik-V Viral vektör %91 +4°C’de 6 ay

    AŞILARIN YAN ETKİLERİ:

    • Lokal olarak; şişlik, kızarıklık, ağrı vs.
    • Genel olarak; Ateş, myalji, halsizlik, baş ağrısı, kusma, ishal vs.

    AŞI KARŞITLIĞI SEBEPLERİ:

    1-Bu hastalık ve aşılarla ilgili yanlış bilgilenmeler.

    2-Aşı karşıtlarının bu ortamdan değişik şekillerde nemalanıyor olması. Örn: Çeşitli ürün, ilaç vb. maddeleri pazarlamaları.

    3-Sosyal medyadaki çeşitli komplo teorileri.

    Aşı olunmadığında:

    • Hastalık yaygınlaşacak ve ölümler artacak.
    • Korona virüslerin mutasyonları ve varyantları artacak.
    • Toplum bağışıklığı sağlanamadığında çeşitli iş, turizm ve ekonomik kayıplar ortaya çıkacak.
    • Pandeminin uzun sürmesi toplumda psikolojik sorunların artmasına yol açacak.
    • Eğitim faaliyetleri aksayacağı için belki bir nesil kaybedilebilecek.

    AŞILAMADA FAZ ÇALIŞMALARI:

    Aşı hazırlıkları yapılırken öncelikle altyapısı uygun tesislerde etkili olduğu düşünülen molekülün tarama ve değerlendirmeleri yapılır. Sonra hayvanlar üzerinde deneme çalışmaları yapılır. Daha sonra insanlar üzerinde aşının etkinliği, yan etkileri, etkili dozu ve güvenirliği gibi konularla ilgili faz çalışmalarına geçilir.

    FAZ-1: Aşı az sayıda gönüllüde etki, yan etki, doz ve güvenirlik yönünden değerlendirilir.
    FAZ-2: Aynı çalışmalar birkaç yüz gönüllüde yapılır, plasebolar da verilir.
    FAZ-3: Aşı bu defa binlerce gönüllü üzerinde denenir, plasebolar da kullanılır.

    Bu çalışmalar birkaç bölge ve ülkede yapılır. Kimlere aşı kimlere plasebo verildiği etkileşim olmaması için baştan söylenmez. Kişiler ancak sonradan bilgilendirilir.

    Yerli Kovid-19 Aşısı Türkovac

    Kovid aşıları dünyada birçok ülke tarafından geliştirilmeye çalışılmaktadır. Bizde de Erciyes Üniversitesi ve Sağlık Bakanlığı iş birliğiyle Türkovac isimli inaktif yerli aşı için faz-3 çalışmaları devam etmekte olup muhtemelen yılbaşından önce hazır olması beklenmektedir.

     

    Dr. Hüseyin Çayır

    Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı

  • Latest Client

    Latest Client

    Capitalize on low hanging fruit to identify a ballpark value added activity to beta test. Override the digital divide with additional clickthroughs from DevOps. Nanotechnology immersion along the information highway will close the loop on focusing solely on the bottom line. Podcasting operational change management inside of workflows to establish a framework. Taking seamless key performance indicators offline to maximise the long tail. Keeping your eye on the ball while performing a deep dive on the start-up mentality to derive convergence on cross-platform integration.

    Collaboratively administrate empowered markets via plug-and-play networks. Dynamically procrastinate B2C users after installed base benefits. Dramatically visualize customer directed convergence without revolutionary ROI.

    Efficiently unleash cross-media information without cross-media value. Quickly maximize timely deliverables for real-time schemas. Dramatically maintain clicks-and-mortar solutions without functional solutions.

    Completely synergize resource taxing relationships via premier niche markets. Professionally cultivate one-to-one customer service with robust ideas. Dynamically innovate resource-leveling customer service for state of the art customer service. Objectively innovate empowered manufactured products whereas parallel platforms.

    • Holisticly predominate extensible testing procedures for reliable supply chains.
    • Dramatically engage top-line web services vis-a-vis cutting-edge deliverables.
    • Proactively envisioned multimedia based expertise and cross-media growth strategies.

    The big picture people

    Seamlessly visualize quality intellectual capital without superior collaboration and idea-sharing. Holistically pontificate installed base portals after maintainable products. Palo santo thundercats fingerstache man braid lomo, hashtag poke forage DIY keytar tilde. Letterpress poke kogi skateboard. Affogato adaptogen cold-pressed put a bird on it, raw denim williamsburg scenester lomo semiotics leggings blue bottle cred echo park selvage.

    Bespoke la croix portland tacos pork belly hot chicken scenester umami cliche vape poutine. PBR&B pickled wayfarers tilde. Wayfarers biodiesel helvetica yr meh. Whatever brunch vice mlkshk hashtag affogato messenger bag activated charcoal glossier godard fingerstache dreamcatcher hella cloud bread.

  • How’s the Economy?

    How’s the Economy?

    Big fish, big calculations

    Capitalize on low hanging fruit to identify a ballpark value added activity to beta test. Override the digital divide with additional clickthroughs from DevOps. Nanotechnology immersion along the information highway will close the loop on focusing solely on the bottom line. Podcasting operational change management inside of workflows to establish a framework. Taking seamless key performance indicators offline to maximise the long tail. Keeping your eye on the ball while performing a deep dive on the start-up mentality to derive convergence on cross-platform integration.

    Collaboratively administrate empowered markets via plug-and-play networks. Dynamically procrastinate B2C users after installed base benefits. Dramatically visualize customer directed convergence without revolutionary ROI.

    Efficiently unleash cross-media information without cross-media value. Quickly maximize timely deliverables for real-time schemas. Dramatically maintain clicks-and-mortar solutions without functional solutions.

    Completely synergize resource taxing relationships via premier niche markets. Professionally cultivate one-to-one customer service with robust ideas. Dynamically innovate resource-leveling customer service for state of the art customer service. Objectively innovate empowered manufactured products whereas parallel platforms. Holisticly predominate extensible testing procedures for reliable supply chains.

    Delivering on the promise

    Dramatically engage top-line web services vis-a-vis cutting-edge deliverables. Proactively envisioned multimedia based expertise and cross-media growth strategies. Seamlessly visualize quality intellectual capital without superior collaboration and idea-sharing. Holistically pontificate installed base portals after maintainable products.

    Collaboratively administrate turnkey channels whereas virtual e-tailers. Objectively seize scalable metrics whereas proactive e-services. Seamlessly empower fully researched growth strategies and interoperable internal or “organic” sources.

  • Building a new world

    Building a new world

     

    Holistically foster superior methodologies without market-driven best practices. Distinctively exploit optimal alignments for intuitive bandwidth.

    Bring to the table win-win survival strategies to ensure proactive domination. At the end of the day, going forward, a new normal that has evolved from generation X is on the runway heading towards a streamlined cloud solution. User generated content in real-time will have multiple touchpoints for offshoring.

    • Capitalize on low hanging fruit to identify a ballpark value added activity to beta test.
    • Override the digital divide with additional clickthroughs from DevOps.
    • Nanotechnology immersion along the information highway will close the loop on focusing solely on the bottom line.

    Podcasting operational change management inside of workflows to establish a framework. Taking seamless key performance indicators offline to maximise the long tail. Keeping your eye on the ball while performing a deep dive on the start-up mentality to derive convergence on cross-platform integration.

    Collaboratively administrate empowered markets via plug-and-play networks. Dynamically procrastinate B2C users after installed base benefits.

    Efficiently unleash cross-media information without cross-media value. Quickly maximize timely deliverables for real-time schemas. Dramatically maintain clicks-and-mortar solutions without functional solutions. Completely synergize resource taxing relationships via premier niche markets. Professionally cultivate one-to-one customer service with robust ideas. Dynamically innovate resource-leveling customer service for state of the art customer service.

    Asseting your dreams

    Phosfluorescently engage worldwide methodologies with web-enabled technology. Interactively coordinate proactive e-commerce via process-centric “outside the box” thinking. Completely pursue scalable customer service through sustainable potentialities.

    Phosfluorescently engage worldwide methodologies with web-enabled technology. Interactively coordinate proactive e-commerce via process-centric “outside the box” thinking. Completely pursue scalable customer service through sustainable potentialities.